Op natuurbegraafplaats Schoorsveld zijn zeldzame en bijzondere bijensoorten gevonden. Entomoloog Jap Smits ontdekte de unieke kleine sachembij tijdens de insecteninventarisatie in het natuurgebied. Ook spotte hij hier de grote harsbij en de blauwe ertsbij, eveneens zeldzame verschijningen in Noord-Brabant. “De ontwikkeling van dit natuurgebied heeft deze bijzondere bijen aangetrokken.”
De kleine sachembij (Anthophora bimaculata) is een klein bijtje van zo’n 8 millimeter. Hij ziet eruit als een klein bruin bolletje met lichtbehaarde poten. De ogen vallen op; deze zijn knalgroen. De kleine sachembij is sinds 1973 slechts enkele keren gespot in Nederland. In 2017 en 2019 werden er een paar waargenomen, maar de ontdekking van de concentratie op natuurbegraafplaats Schoorsveld is een hele bijzondere.
De grote harsbij (Trachusa byssina) komt nog wel in Zuid-Limburg voor, maar was al 40 jaar niet meer in Brabant waargenomen. Dat geldt ook voor de blauwe ertsbij (Ceratina cyanea). Deze bij was verdwenen en is sinds enkele jaren weer wat algemener aan het worden.
Jap Smits, die ruim veertig jaar werkte als boswachter op de Strabrechtse Heide aan de overkant van natuurbegraafplaats Schoorsveld, legt uit: “Dit gebied was van oorsprong een productiebos. Sinds 2016 is het een natuurbegraafplaats, waarvoor de natuur actief is ontwikkeld tot een bijzonder gebied met een prachtige biodiversiteit. De droge zandgrond met bloeiende bloemen hebben een enorme aantrekkingskracht op dit soort bijtjes. Dat de kleine sachembij, de grote harsbij en de blauwe ertsbij hier nu zijn aangetroffen, is heel bijzonder.”
Dit jaar is inventarisatiejaar bij natuurbegraafplaats Schoorsveld: het gehele jaar staat in het teken van natuurmonitoring van planten, vogels en insecten. Hierbij wordt de specialistische hulp ingeroepen van adviesbureau Staro uit Gemert. Smits is altijd aanwezig tijdens de natuurmonitoring. Hij ontdekte een concentratie van een tiental kleine sachembijen. “Ik wist meteen dat dit een bijzondere vondst was”, vertelt hij. “Ik herkende hem namelijk niet gelijk. Na consult bij collega’s realiseerden we ons dat we de zeldzame kleine sachembij hadden ontdekt.”
Tijdens het wachten op een bij het nest arriverend sachembijtje hoorde en zag Smits een andere bij een nest invliegen. Het bleek eveneens een absolute topper, namelijk een grote harsbij en op nog geen halve meter van beide nestjes spotte Smits een blauwe ertsbij, die haar nest afsloot met zandkorrels.
Hoe de drie bijzondere bijensoorten terecht komen in het Brabantse natuurgebied, heeft verschillende verklaringen, volgens Smits. “De kleine sachembij komt in Zuid-Europa veel frequenter voor. Het zijn warmteminnende soorten, die komen meer naar het noorden naarmate het warmer wordt. Het klimaat heeft dus hier zeker een invloed op gehad. De grote harsbij en de blauwe ertsbij vind je meer in het Zuid-Oosten van ons land.”
Een andere reden is volgens Smits te vinden in de huidige stikstofproblematiek. “Hierdoor zijn kale zandbodems, waar de drie soorten hun nesten maken, zeldzaam geworden. Bovendien moet er op die bodems ook nog een behoorlijke hoeveelheid bloeiende planten staan. Die combinatie is echt zeldzaam in Nederland. Bij Schoorsveld zijn de omstandigheden ideaal. Vijf jaar geleden, vóór de natuurontwikkeling van de bestaande natuur, zou de kleine sachembij hier nooit naartoe zijn gekomen.”
Chantal Ermers, manager natuurbegraafplaats Schoorsveld, is trots op de ontdekking. “Winst voor mens én natuur, dit is precies was we willen. Door de natuur te beheren en ontwikkelen keren verschillende oorspronkelijke planten en dieren terug en duiken nieuwe soorten op, zoals de kleine sachembij, de grote harsbij en de blauwe ertsbij. Dit is heel bijzonder. Ook in de toekomst wil Natuurbegraven Nederland het verschil maken. In samenwerking met Natuurmonumenten willen we natuur behouden, versterken én ontwikkelen door tegemoet te komen aan de behoefte van mensen aan een laatste rustplaats, die voor altijd natuur blijft.”
