Hoe komen bijen de winter door?

Met de winter in aantocht zijn de meeste insecten al voorbereid op de koude periode. Sommigen vliegen naar het warme zuiden, anderen overwinteren als ei of als larve. Ook zijn er insecten, waaronder bijen, die overwinteren als volwassen insect. Ze trekken zich terug in dicht struikgewas, in holtes van bomen of in holletjes onder de grond.

In Nederland kennen we 360 verschillende soorten bijen. Met de honingpot op tafel denk je wellicht: dat zullen wel honingbijen zijn. Maar niets is minder waar. Er is slechts één honingbijensoort in Nederland. Alle andere soorten bijen vallen in de categorie ‘wilde bijen’ en leven veelal alleen. Hun nest is vaak een holletje, waarin ze zich alleen terugtrekken.

De namen van de bijen verraden al een beetje waarin ze het liefst hun holletje maken: denk aan de houtbij of de zandbij. Overigens maakt een zandbij ook holletjes in klei of in de bloempot op het balkon. De slakkenhuisbij is daarentegen alleen tevreden met -je raadt het al- een slakkenhuis. Dan is er ook nog een bijtje dat alleen de mooiste blaadjes verzamelt om er de wanden van zijn nest mee te ‘behangen’: de behangersbij. Een andere soort bij is de koekoeksbij die net zoals de echte koekoek het werk voor hem laat doen en zijn eitjes in het nest van een ander legt.

Bij een eitje verzamelen de bijen voedsel voor het moment dat de larve uit het ei komt. De larve eet zich direct na de geboorte vol aan dit voorraadje stuifmeel en nectar. Na het verpoppen van de larve, komt er vervolgens een bijtje uit en is de cyclus weer rond. Bij het naderen van de winter trekt de volgende generatie bijtjes zich terug in hun holletje. De gangen zijn vaak 30-40 cm diep, genoeg om vorstvrij de winter door te komen. Sommige zandbijen gebruiken samen een ingang en onder de grond heeft elke bij zijn eigen gangetje waarin hij overwintert.

Na de overwintering vliegen eerst de mannetjes uit. Een paar dagen of weken later volgen de vrouwtjes. De mannetjes zijn eerder, omdat zij zo een grotere kans maken om te paren. Zodra een vrouwtje bevrucht is, begint ze direct een nest te bouwen. Als mannetje wil je dus niet te laat zijn, na alle ontberingen van de winter. Wanneer alle eitjes zijn gelegd en van voedsel voorzien, is het bijtje uitgeput en sterft het.