De laatste week van oktober wanneer de natuur zich hult in de diepe kleuren van het seizoen. De zon schijnt vandaag volop over een brede rij immense eiken. Boven de bomenrij rollen grijswitte stapelwolken richting de helderblauwe hemel. Vandaag staat een wandeling met Bob, natuurbeheerder op Heidepol, op de agenda.
Bij binnenkomst in het informatiecentrum staat Bob al paraat. “Ik moet nog even een natuurgraf gereed maken voordat we op stap kunnen.” En wijst naar het kopje koffie dat klaarstaat in het informatiecentrum, een warm welkom.
Niet veel later verschijnt Bob weer waarmee de natuurwandeling begint. De frisse lucht en de herfstgeur van het bladerdek onder onze voeten doen beseffen hoe fijn deze tijd van het jaar is. “Kijk hier eens, hoe mooi het is,” zegt Bob terwijl we onze eerste stappen zetten op de laan met Amerikaanse eiken. “Er is geen boom die een mooier palet aan herfstkleuren heeft dan de Amerikaanse eik.” Zijn zachte stem en vriendelijke accent maken hem een fijne gesprekspartner. “Maar het is niet de boom die we hier willen hebben. Het is een heel dominant soort dat niet in Nederland hoort te zijn.” De bomen zijn hier jaren geleden geplant door Antheunis van der Eijk om dit imposante beeld te creëren richting zijn landhuis.
“De bosbodem heeft hier een goede strooisellaag en schimmels die belangrijk zijn voor de groei van de bomen. Hier groeit alles wat we juist wel willen voor een diversiteit aan flora en fauna.”
Haaks op de Eikenlaan ligt de Beukenlaan. “Deze beuken zijn in 1860 geplant en vormen een klein onderdeel van een in totaal 18 kilometer lange strook. In de oorlog liep ook ‘het bommenlijntje’ tussen Vliegveld Deelen en Station Wolfheze direct naast dit pad, onder het bladerdek van de beuken.”
Krabbend aan de stam van een beuk vervolgt Bob zijn verhaal. “De laatste 3 jaar zijn zo droog geweest, dat enkele beuken aan het eind van hun leven zijn gekomen. Een gebrek aan voldoende water beperkte deze beuken in een gezonde levenscyclus. En een beuk kan zeer slecht tegen zonlicht op zijn bast. Maar het is ook een start van een nieuw begin. Een dode beuk betekent leven voor o.a. de zwarte specht en veel vleermuizen. Met alle torretjes, kevers en wormpjes die in een dode beuk te vinden zijn, is het een soort FEBO voor de vogels.”
We verlaten de Beukenlaan en stappen tussen de dennenbomen het bos in. Bob wijst naar een open boskamer dat er op het eerste gezicht vrij kaal uit ziet. “Kijk, dit is een mooi voorbeeld van onze ontwikkeling, “ en gaat op zijn hurken zitten. “Dit is oud heidelandschap. In de 19e eeuw kon je voor weinig geld grond kopen, met als voorwaarde dat je er bos op zou aanplanten om de zandverstuivingen in dit gebied te beperken. Maar juist die oude heide is voor de bijzondere soorten van dit gebied erg aantrekkelijk. Die oude zaadbanken zitten hier nog steeds in de grond en exact op die zaadbanken hebben we de grond naar boven gehaald.” Het resultaat pakt hij voorzichtig in zijn hand, een klein heidekruid wat het licht opnieuw heeft gevonden. “Met ons beheerplan werken we naar een zo gevarieerd mogelijke natuur.”
“Het is enorm dankbaar werk om de natuur te kunnen laten groeien en de mens hier onderdeel van te laten zijn.”
Wat opvalt is dat Bob vooral naast het pad loopt. Hij staat als het ware met beide benen in de natuur. Als ik hem vraag wat zijn baan voor hem betekent, verschijnt een lach op zijn gezicht. “We zien veel mensen regelmatig op bezoek komen. Voor een wandeling, een praatje of bijvoorbeeld op de Natuurwerkdag.
Voor een wandeling, een praatje of bijvoorbeeld op de Natuurwerkdag. Sommige verhalen van mensen raken je en met weer andere mensen bouw je een hechte band op. En dan ben ik ook nog elke dag in de natuur. Het is enorm dankbaar werk om de natuur te kunnen laten groeien en de mens hier onderdeel van te laten zijn.”
Omringd door natuur zou je bijna vergeten op een natuurbegraafplaats te zijn. Hier en daar is een houten gedenkteken zichtbaar met een inscriptie. Een natuurlijk gedenkteken is dat onderdeel wordt van het grotere geheel.
“Kijk een torenvalk”, hij wijst schuin naar boven. Het gesprek stopt even en hij staart naar het biddende dier, voordat het wegvliegt over de boomtoppen. “Ik heb van de week een valkenkast opgehangen, ik hoop dat hij hem zal vinden.” De liefde voor zijn werk is duidelijk te zien.
We komen aan bij het nieuwe gedeelte dat in juni 2020 in gebruik is genomen. Een voormalig stuk akker van 8 hectare wordt omgezet naar een natuurgebied van kruidenrijk grasland, heidevelden en bosranden. Terwijl we de eerste stappen zetten over het grasland, cirkelen onder luid getjilp enkele kleine puttertjes om wat jonge beukjes heen. “Mooie vogeltjes!”
Bob pakt zijn telefoon tevoorschijn om het dier van dichtbij te laten zien. Verschillende plaatjes komen voorbij van zijn recente ontmoetingen met plant en dier. “Het kleverig koraalzwammetje, zwavelkopjes, een hazelworm.” Een vos, vlinders, motten, vogels. En een zandhagedis, zijn persoonlijk favoriet. “In het voorjaar kleurt hij zo mooi groen.”
“Het is een fijn gevoel dat het gebied ook in de toekomst goed beheerd zal blijven.”
De natuur wordt in samenwerking met Natuurmonumenten beheerd. “Het is een fijn gevoel dat het gebied ook in de toekomst goed beheerd zal blijven”. Na de laatste natuurbegraving dragen we het natuurgebied over aan Natuurmonumenten. Zo is het gebied, ook door de grafrechten, tot in de eeuwigheid beschermd.
Naarmate de wandeling vordert richting het einde, veranderen de stapelwolken in donkergrijze wolkendekens. Het complete weerbeeld lijkt te zijn veranderd in slechts enkele ogenblikken. Een typisch voorbeeld van verandering in een jaargetijde waar de natuur ook in transformatie is.
Bob liet vandaag zien dat weliswaar alles in de natuur eindig is, maar dat er altijd weer een nieuw begin is. De natuur is in zekere zin het leven, ook als we er niet meer zijn. Een rustgevende gedachte.
“Onder de Amerikaanse eik vind je een heel dikke laag van onverteerd blad. Daarbij kiemen de eikels van de boom ontzettend snel, maar tussen al dat blad is er geen ruimte voor de inheemse soorten.” Om het verschil te laten zien grist hij een volle hap grond uit de berm aan de overzijde van een kruispunt. “De bosbodem heeft hier een goede strooisellaag en schimmels die belangrijk zijn voor de groei van de bomen. Hier groeit alles wat we juist wel willen voor een diversiteit aan flora en fauna.” Mijn eerste les in natuurbeheer blijkt direct een heel praktische.
